Karel Ćapek "Księga apokryfów" a Magnesia Litera

Trochę mi głupio, ale dopiero w piątek dowiedziałam się, jak się nazywa najznamienitsza nagroda literacka w Czechach (odpowiednik naszej NIKE): MAGNESIA LITERA.  I to dzięki butelce wody. No, i dzięki czeskiemu wydawnictwu GRAFAG. A także dzięki temu, że mam wnuczkę, dla której kupiłam  na stoisku GRAFAGu książkę i pacynkę Krecika. 

Teraz postanowiłam wziąć udział w konkursie promującym tę nagrodę i literaturę czeską w Polsce. Oraz oczywicie całkiem przyzwoitą wodę z magnezem z Karlowych Warów (tak się to chyba odmienia?)

Mój ulubiony bohater lieteratury czeskiej? Na pewno nie Szwejk. Napisałabym - Mariusz Szczygieł, ale on jest prawdziwy :)

Zdecydowałam się wybrać ktoregoś z bohaterów Karela Ćapka, który jest moim ulubieńcem od lat młodzieńczych. A że nie pamiętam już dokładnie bohaterów genialnego Krakatita,  profetycznej Księgi jaszczurów czy RUR, w którym wymyślił robota, sięgnęłam po te rzezy, które mam w domu. Są to: trylogia Hordubal, Meteor, Zwyczajne życie i Księga apokryfów.

Księga apokryfów to zbiór króciutkich opowiadań pisanych w latach 20. i 30. XX wieku (Ćapek zmarł na zapalenie płuc w 1938). Coś  w rodzaju ćwiczeń z wyobraźni. Alternatywnych słynnych historii. Inna wersja Hamleta, Króla Leara, listu Aleksandra Wielkiego do Arystotelesa, mitu Prometeusza, dialogu Annasza i Kajfasza... Np. u Ćapka Archimedes nie ginie, broniąc rysunków matematycznych narysowanych na piasku. Ginie, gdyż nie zgadza się przystać do zwolenników nowej rzymskiej władzy w Syrakuzach. Ginie nie dlatego, że jest odklejonym od rzeczywistości, szalonym naukowcem, lecz dlatego, że swoją logiką i roztropnością ośmiesza sposób myślenia oficera rzymskiego, nawykłego do stosowania przemocy wobec nieposłusznych.

Jednak najwięcej jest tu historii okołojezusowych i są one niezwykle inpspirujące. 

Mówi się, że Ćapek prezentował typowo czeski humor. Chyba raczej ironię opartą na przekonaniu o bezbrzeżnej głupocie ludzkiej, małości i egoizmie. Nie jest to krzyk rozpaczy, że świat jest taki jaki jest. Jest to raczej łagodne pogodzenie się z tym, że mali nieuchronnie ciągną dużych w dół.

Kontakt z jego prozą to jak kontakt ze świeżym powietrzem. Ten człowiek miał talent do kreowania historii i pisania dialogów. I był mądry. I zabawny.

Mam nadzieję na dalsze lektury dzieł Ćapka, może trochę powtórek (Krakatit) i przeczytanie jego biografii.

Jego bibliografia po polsku (za Wikipedią):

Dzieła w polskich przekładach

Grób Karela Čapka na cmentarzu wyszehradzkim w Pradze

• Fabryka Absolutu - tłum. Paweł Hulka-Laskowski, Wydawnictwo "Mewa" Katowice 1947
• Księga apokryfów – tłum. Helena Gruszczyńska-Dębska, Wydawnictwo Zachodnie, 1948
• Meteor – tłum. Paweł Hulka-Laskowski, Wiedza, Warszawa 1948
• Hordubal – tłum. Paweł Hulka-Laskowski, Wiedza, Warszawa 1948
• Zwyczajne życie – tłum. Paweł Hulka-Laskowski, Wiedza, Warszawa 1948
• Bajka o dobrym listonoszu – tłum. Maria Kann, Nasza Księgarnia, Warszawa 1952
• Inwazja jaszczurów – tłum. Jadwiga Bułakowska, Wydawnictwo Zachodnie i Morskie, Poznań,1949
• Listy z Anglii – tłum. Emilia Witwicka, PIW, Warszawa 1957
• Osiem twarzy mistrza Foltyna – tłum. Emilia Witwicka, PIW, Warszawa 1959
• Opowieści z różnych kieszeni – tłum. Maria Erhardtowa i Zdzisław Hierowski, PIW, Warszawa 1959
• Krakatit – tłum. Emilia Witwicka, Śląsk, Katowice 1974
• Bajki i przypowiastki – tłum. Anna Jolanta Bluszcz, Śląsk, Katowice 1983 ISBN 83-216-0332-7
• Rok ogrodnika – tłum. Halina Janaszek-Ivaničková, Iskry, Warszawa 1986 ISBN 83-207-0357-3
• Daszeńka czyli Żywot szczeniaka – tłum. Jadwiga Bułakowska, Nasza Księgarnia 1989 ISBN 978-83-10-09308-0
• Listy z podróży - tłum. Piotr Godlewski, WAB 2011, ISBN 978-83-7414-931-0
• Sprawa Makropulos - tłum. Jan Gondowicz, Axis Mundi 2013, ISBN 978-83-61432-52-4

___________________________

 Z półki