...ktoś kiedyś wymyślił alfabet

Lawrence Kushner Księga liter. Mistycznyczny alef-bet
przekład Piotr Paziński
opracowanie graficzne i skład: Jakub Kowalski

Książka rarytas da bibliofilów. Jej tematem są kolejne litery najstarszego alfabetu głoskowego czyli alfabetu hebrajskiego. Około 700 r.  p.n.e. stał się on podstawą dla alfabetu greckiego z jego alfą i betą. Ten z kolei zainicjował łacinę, a potem - nie minęło więcej niż 1000 lat - i zaczęli korzystać z liter także Słowianie znad Wisły :)

Ciekawostka dla czytelnika polskiego - czyta się tę książkę od tyłu, tak jak robią to Żydzi. Udało mi się wypatrzeć tę pozycję, nietypową na rynku polskim (tekst po polsku z okładką i stroną tytułową od tyłu), na majowych Targach Książki w PKiN. 

[Muszę się tu przyznać, że czasami myślę o sobie nie' mól książkowy', nie 'miłośnik książek', ale wręcz 'pożeracz słowa', czyli 'logofag'. Bo 'słowo' to po grecku 'logos' (gr. λόγος), a 'fagia' to 'pożeranie'. W ogóle mam wielką atencję dla wileoznacznego pojęcia logos. Nie mogę się w tym miejscu powstrzymać, żeby nie przytoczyć początku Ewangelii św. Jana (Jan 1,1-3):

Na początku było Słowo,
a Słowo było u Boga,
i Bogiem było Słowo.
Ono było na początku u Boga.
Wszystko przez Nie się stało,
a bez Niego nic się nie stało,
co się stało.

Jest to jeden z najpiękniejszych cytatów, jaki znam. Każde zetknięcie z tymi poetyckimi frazami porusza mnie niemalże do łez. Ciekawe, że te odczucia dzieli ks. prof. Chrostowski, którego (w części autobiograficzną) książkę Bog, Biblia, Mesjasz wypatrzyłam właśnie dzisiaj w księgarni :)]

Ale wracajmy do Księgi liter Kushnera, amerykańskiego pisarza religijnego, rabina z San Fransisco, wykładowcy w Berkley. 

Każda litera afabetu hebrajskiego ma u Kushnera swój własny rozdział, w którym opisywana jest - nie bójmy się tego słowa - z miłością i zachwytem. Ten fakt podkreśla przemyślane opracowanie graficzne i typograficzne oraz wybitne tłumaczenie. Kushner spisuje tu swoje impresje, skojarzenia, do których skłania go odczytywanie danej litery oraz wiedza o jej użyciu, znaczeniu, przypisanej jej wartości liczbowej zgodnie z tradycją żydowską. A ta traktuje litery bardzo poważnie i...poetycko. Wygląda to np. tak: 

Taw (tu litera taw) to litera, którą Bóg dzieli z człowiekiem. Potrzeba dzielenia się była przyczyną stworzenia liter. [...]

He (tu litera he) prawie brzmi. To brzmienie wydychanego powietrza. Najbardziej naturalny dźwięk żywej istoty. [...]

Szin (tu litera szin) wygląda jakby była roztrzaskana. [...]

Księga liter została po raz pierwszy wydana w Stanach w 1975 r. i stała się tam bestsellerem. Traktowano ją trochę jak książkę o kaligrafii, trochę jak tekst poetycki, a trochę jak kabalistyczny. Isaac Bashevis Singer ją  docenił: „To księga miłości do żydowskich liter. Pozwala nam odczuć to, o czym kabaliści wiedzieli zawsze: że litery alfabetu nie są zwyczajnymi znakami, lecz symbolami naszej historii, naszej filozofii, żydowskiego życia."

Krótko mówiąc, jedyne w swoim rodzaju. Dla miłośników historii pisma, miłośników liter, alfabetów, książek, starożytnych języków obcych, a także zainteresowanych samym hebrajskim. Czyli dla 'filologów'. I znowu mamy 'logos'...