..."Książka się rozwija"

Anna Świderkówna, Maria Nowicka Książka się rozwija

Książka z 1970 r., wznowiona niedawno w serii Strefa Arche Ossolineum. Dla miłośników książki, bibliofilów. Przedstawia historię antycznej książki od zwojów papirusowych po kodeksy, początkowo także papirusowe, a potem pergaminowe.

Udane fragmenty dotyczą okresu najwspanialszych odkryć antycznych zwojów - na początku XX wieku - i ekscytujących opowieści o technicznych trudnościach z restauracją papirusów. Ciekawe wydały mi się też informacje o bibliotekach, w tym aleksanddryjskiej, Hadriana w Atenach czy konstantynopolskiej, która, gdy spłonęła, liczyła ponad 100 tys. zwojów i kodeksów. Piękne to musiały być biblioteki w postaci sal kolumnowych... 
Fantastyczne jest też widzieć, że już na przełomie ery staro-  i nowożytnej byli też prywatni zbieracze książek - ówcześni mole książkowi. W Pompejach znaleziono prywatną biblioteczkę z 800 zwojami!

Warto też poczytać o pracy kopistów, czcionkach antycznych, ulubionych lekturach, czyli hitach tamtych czasów. Niektóre czytywane są teraz zapewne tylko na unwesytetach - jak Eyrypides. Ale Homer... czemu nie? Ja sama czytałam fragmenty Odysei (nie wiem który już raz) zaledwie w zeszłym miesiącu! Co prawda w starożytności częściej czytana była Iliada...

Jednak niewątpliwie najczęściej czytaną, przepisywaną, wydawaną, wreszcie tłumaczoną książką jest Biblia (To pismo, Ta księga). Biblia Hebrajska czyli Stary Testament zyskała przecież swoją ostateczną formę już w 4 w. p.n.e. Jednak jej najstarszy zachowany egzemplarz (częściowy), czyli spisane w skórzanych zwojach manuskrypty z Qumran, mają  'zaledwie' 2000 lat.

I te właśnie manuskrypty najbardziej mnie interesowały. Niestety zostały niemal zupełnie pominięte przez autorki, tak jak i całe piśmiennictwo hebrajskie i w ogóle kult Świętej Księgi występujący wśród żydów, a potem chrześcijan. Autorki stwierdzają, że choć alfabet (alef-bet) nie jest greckim wynalazkiem i napomykają, że został wymyślony przez jakieś "nieznane plemiona semickie" jakieś 1000 lat p.n.e., a następnie introdukowany w świecie antyku greckiego przez innych Semitów - Fenicjan - niemniej zwojom w języku hebrajskim przedqumrańskim i postqumrańskim nie poświęcają nawet jednego zdania. Szkoda, bo to może wprowadzić w błąd czytelnika nieświadomego wszechobecności czytania i pisania w innych niż grecki i łacina językach.